چند روز قبل یکی از بنیانگذاران اسنپ در صفحه خود در اینستاگرام پرسشی را مطرح کرد که ذهنم را درگیر کرد ، نقل به مضمون این پرسش به این شرح بود : ” چرا مشتریان ایرانی به اشتباهات و اختلالات در کسب و کارهای آنلاین داخلی واکنش جدی‌تری نسبت به کسب و کارها خارجی نشان می‌دهند؟ ” برای مثال چرا زمانی که گوگل مپس منطقه‌ای را بروزرسانی نکرده است و اطلاعات غلط به کاربر می‌دهد واکنش افراد ملایم‌تر از زمانی است که مثلاً یک سرویس آنلاین غذا ایرانی سفارش فرد را با تاخیر می‌رساند؟ این پرسش در ذهنم دائم بزرگ و بزرگتر شد پس تصمیم گرفتم درباره آن تحقیق چند روزه‌ای انجام بدهم و در قالب یک مقاله دلایلی که ممکن است در این امر تاثیرگذار باشد را از نگاه خودم جمع بندی کنم.
کانال‌های توزیع بدون نظارت
اشباع کانال‌های توزیع غیر رسمی اپلیکیشن مثل کانال یا گروه‌ها تلگرام از فایل‌های apk اسپم و بدافزارها سبب شده است که کاربران نوعی بی‌اعتمادی به برخی اپلیکیشن‌ها داشته باشند ، سرویس‌های VAS همچنین اغلب به شکل غیر منصفانه هزینههایی برای ارزشی که خیلی هم ایجاد نشده به اسم ارزش افزوده از کاربر اخذ می‌کنند. به طور کلی باید پذیرفت که افزایش کانال‌های ارتباطی هم فرصت است و هم تهدید و شکل تهدید آن ایجاد یک زمینه در دسترس برای برخی از باج افزارها و غیره است.
بت سازی از کسب و کارهای خارجی
شاید دلایل آن بیشتر در جامعه شناسی باشد ولی امیدوارم با من هم عقیده باشید که ذهنیت ما در مجموع به شکلی است که کسب وکارهای خارجی را فرسنگ‌ها از کسب وکارهای داخلی حرفه‌ای‌تر می‌دانیم ، این ذهنیت بهتر است تغییر کند. امروزه استارتاپ‌های برتر ایرانی استانداردهای جهانی دارند ، از اسنپ که در اسفندماه سال ۱۳۹۶ توانست یک میلیون سفر موفق را ثبت کند تا آپارات که به جمع ۱۰۰ سایت پربازدید جهان رسیده است ( بیایید جمله‌های منفی و هرچند درست که این موفقیت را در سایه فیلترینگ یوتیوب می‌داند برای لحظه‌ای فراموش کنیم ، آن‌ها توانستند! ) تا دیجی‌کالا که بزرگترین خرده‌فروشی منطقه است و… اگر یک اپلیکیشن خارجی در گوشی ما به درستی کار نکند اشکال موجود را به گوشی خودمان نسبت می دهیم ولی اگر اپلیکیشن ایرانی در گوشی ما باگ داشته باشد لحظه‌ای برای نظر منفی دادن در آپ استورها و تماس با پشتیبانی درنگ نمی‌کنیم ، این طور نیست؟
متناسب نبودن فعالیت بازاریابی با کیفیت محصول
به یاد دارم که یک اپلیکیشن خشکشویی که نسخه آی او اس نداشت و نسخه اندروید آن هم مشکلات جدی UX داشت وسط خیابان جردن روی بیلبورد رفته بود ، تحقیق کردم و بله ظاهراً تازه سرمایه گرفته بودند ، درست است که اریک رایز ( Eric Ries ) به همه ما آموخت که بازاریابی باید از MVP شروع شود و دائم در مرحله آزمایش قرار بگیریم ولی باید بدانیم که مشتری از کسب وکاری که روی بیلبورد تبلیغ می‌شود و یا در یک برنامه تلویزیونی اسپانسر می‌شود یا فلان سلبریتی یا میکرو اینفلوئنسر آن را تبلیغ می‌کند انتظار بیشتری دارد ، این انتظار بی‌راه نیست حتی اگر بی‌راه هم باشد انتظار مشتری است و باید رعایت شود. پس من عقیده دارم که کسب و کارهایی که بیشتر از حد معمول به فعالیت‌های بازاریابی می‌پردازند توقعی ایجاد می‌کنند و اگر نتوانند پاسخگو باشند نگاه کاربران را به کل اکوسیستم استارتاپی تحت تاثیر قرار خواهند داد.
مشکلات کشور در سایر عرصه‌ها
چه بخواهیم چه نه ، همه چیز در یک کشور روی همه چیز در آن کشور( و حتی کشورهای دیگر ) تاثیر می‌گذارد. چند روز قبل سوار تاکسی بودم و رادیو از پیروزی تیم ملی فوتبال در برابر ویتنام در مسابقات جام ملت‌های آسیا می‌گفت ، ناگهان راننده با عصبانیت گفت: ” خاک بر سرشون! ” راستش را بخواهید هنوز هم نمی‌دانم چرا این حرف را زد ما یمن را با پنج گل برده بودیم و بعد از آن هم ویتنام را با دو گل ، در تاکسی کسی جرأت نکرد که بپرسد چرا؟ به خانه که رسیدم اخبار روز را نگاهی انداختم ، ” افزایش قیمت تایر” ، ” تاکسی رانی با افزایش کرایه‌ها مخالفت کرد” . شاید سرنخ عصبانیت راننده عزیز همین دو خبر بود ، گاهی مشکل از جایی است و در جایی دیگر فرصت بروز پیدا می‌کند.
اقیانوس قرمز جایی برای اشتباه ندارد
بسیاری از کسب و کارهای آنلاین داخلی شباهت یا همپوشانی خدمت یا محصول دارند ، همین امر سبب می‌شود وقتی یکی از آن‌ها اشتباه کند اخبار این اشتباه توسط رقبا با شدت بیشتری پراکنده شود. شرایط سرمایه‌گذاری در ایران و تصاحب بازار بسیار رقابتی است ، نارسایی در یک کسب و کار آنلاین در ایران را امروزه اول رقبا می‌فهمند ، بعد از آن مشتریان رقبا و پس از آن مشتریان همان کسب و کار و در آخر مدیران همان کسب و کار !
و در پایان
باور قلبی دارم که می‌توانیم به کسب وکارهای آنلاین ایرانی که مخصوصاً در حوزه سلامت یا فین‌تک نیستند فرصت بیشتری بدهیم.مدیران ، بازاریاب‌ها ، برنامه‌نویس‌ها و … ربات نیستند ، ممکن است نارسایی‌هایی را ندیده باشند ، آن‌ها برای افزایش کیفیت زندگی ما تلاش می‌کنند نکات منفی را با صبر و خوش قلبی به آن‌ها هدیه کنیم.
به روایت : محمّدعلی میلانی صدر | Instagram : @Rarekenspeckle
دیدگاه خود را بنویسید